Onderwijs

Van onderwijs en leerlingen wordt kwaliteit op meerdere fronten verwacht: kwaliteit op cognitief gebied (kunnen leerlingen goed lezen, schrijven, rekenen, informatie verwerken; weten scholen leerlingen op niveau te laten presteren) maar ook op sociaal gebied (zijn leerlingen zelfstandig, ondernemend, creatief). Voor lang niet al deze kwaliteiten zijn goede gegevens beschikbaar.

Sinds het schooljaar 2019/2020 hanteren de Onderwijsinspectie en het ministerie van Onderwijs de schoolweging als maat voor de aanwezigheid van leerlingen met een achterstandsrisico op een school. Deze maat wordt door het CBS berekend op basis van gegevens over de leerlingen (o.a. het onderwijsniveau van hun ouders). Daarbij wordt zowel naar het aantal leerlingen met een achterstandsrisico gekeken als naar de zwaarte van dat risico.
Het schoolgewicht ligt tussen de 20 (een leerlingpopulatie zonder achterstandsrisico) en 40 (een leerlingpopulatie met een groot achterstandsrisico).

De scholen in Nijmegen kenmerken zich doordat ze meestal of een hoge, of juist een lage schoolweging hebben. De middencategorie komt in Nijmegen relatief weinig voor.

Figuur: Schoolweging scholen in Nijmegen, de kennissteden en Nederland. Bron: schoolweging 2022/2023 CBS.

Scholen met de hoogste schoolweging, met een populatie met een groter risico op onderwijsachterstand, zijn in Nijmegen, net als in de andere kennissteden, oververtegenwoordigd. Waar gemiddeld 15% van de scholen in Nederland in deze categorie valt, is dat in Nijmegen en de kennissteden een kwart (11 scholen).
Maar nog opvallender is de oververtegenwoordiging bij scholen met juist een lage schoolweging, waar weinig risico op onderwijsachterstand is. De helft van de Nijmeegse scholen (22 scholen) heeft zo'n "makkelijke" populatie tegenover 15% van de Nederlandse scholen.
Gemiddelde scholen, horend tot de 70% middenmoters onder de Nederlandse scholen, komen in Nijmegen relatief weinig voor. Voor de overige kennissteden geldt ook dat daar relatief weinig gemiddelde scholen voorkomen, maar de oververtegenwoordiging bij scholen met een lage schoolweging is daar een kleiner dan in Nijmegen.
In het schooljaar 22/23 is er één basisschool minder in de categorie met de hoogste weging. Dat is de Aquamarijn. Waarschijnlijk door instroom van nieuwe leerlingen uit het nieuwbouwgebied Waalfront/Koningsdaal is daar de samenstelling van de leerlinggroep veel gemengder geworden. Deze school hoort, net als Kleurrijk, tot de 10 scholen in Nederland met de meest diverse leerlingpopulatie.

Het niveau waarop vo-leerlingen onderwijs volgen is het beste te zien in het derde leerjaar. Voor die tijd zitten veel leerlingen vaak in nog niet naar niveau opgedeelde brugklassen, na het vierde leerjaar is het vmbo al afgelopen.
De afgelopen jaren volgde steeds ruim de helft van de Nijmeegse VO-leerlingen in het derde leerjaar onderwijs op havo/vwo-niveau. Dat is hoger dan gemiddeld in Nederland, waar dit aandeel meestal net boven de 45% ligt.

Figuur: Leerlingen 3e leerjaar vo, naar niveau. Bron: CBS en DUO/leerplicht, schooljaar 23/24.

Gemiddeld genomen gaat ruim de helft van de Nijmeegse leerlingen in de 3^e klas van het voortgezet onderwijs naar de havo of het VWO. Tussen de Nijmeegse wijken zijn er echter grote verschillen.

Figuur: Aandeel havo/VWO-leerlingen in 3^e leerjaar, gemiddelde 21/22 en 22/23. Bron: DUO/Leerplicht.

• In veel wijken in Dukenburg en Lindenholt en ook in Hatert gaan relatief weinig leerlingen naar havo/VWO, soms minder dan 35%.
• Aan het andere uiterste zien we veel wijken in Nijmegen-Oost en -Midden, waar meer dan 65% van de kinderen havo/VWO bezoekt.

De eindexamenkandidaten uit het schooljaar 2019/2020 hebben geen centraal examen gehad, vanwege de coronacrisis. Slagen of zakken vond plaats alleen op basis van de schoolonderzoeken. Dit heeft zowel in Nijmegen als Nederland als geheel tot heel hoge slaagpercentages geleid:  98% (havo) of 99% (VMBO en VWO) van de kandidaten is geslaagd.
Ook in de schooljaar 20/21 en 21/22 waren er bij de examen extra maatregelen om coronaeffecten te compenseren. In het schooljaar 2022/2023 zijn voor het eerst weer "gewone" examens afgenomen die te vergelijken zijn met de examen zoals ze voor de corona-crisis gehouden zijn.
Op alle onderwijsniveaus is het aantal geslaagden in vergelijking tot de coronajaren flink gedaald. Maar ook vergeleken met het schooljaar 2018/2019 zijn de examenresultaten slechter. Het beeld in Nederland en Nijmegen lijkt sterk op elkaar.

 Figuur: Slaagresultaten op Nijmeegse scholen en in Nederland, 2019-2023. Bron: DUO/OOD.

Van de 3.700 Nijmeegse studenten die een MBO-opleiding volgen is het aandeel op niveau 1/Entree (geen startkwalificatie) laag, slechts een paar procent. Bijna 60% volgt een opleiding op niveau 4. Dit is vergelijkbaar met de situatie in Nederland als geheel.

Figuur: Niveau opleiding Nijmeegse mbo-ers. Bron: DUO.