Bevolking

Bij geboorte en verhuizingen is goed te zien dat Nijmegen een opleidingsstad is met veel jonge inwoners: onder de vestigers in Nijmegen zijn heel veel jongeren en het geboortecijfer is relatief laag.
In 2022 en 2023 was het aantal jonge vestigers erg hoog in vergelijking met de jaren daarvoor.

In absolute cijfers gezien is het aantal kinderen dat in Nijmegen geboren wordt de afgelopen 25 jaar redelijk stabiel: tussen de 1.700 en 1.800 kinderen per jaar. Het aantal geboortes in 2022 en 2023 zat aan de onderkant van die range.

Figuur: Aantal geboortes en sterfgevallen in Nijmegen, 1999-2023. Bron: BRP.

Afgezet tegen het aantal "potentiële moeders" in de stad is dit een tamelijk laag cijfer. Onder de vrouwen in de vruchtbare leeftijd zijn er in Nijmegen veel studenten en pas afgestudeerden die relatief weinig kinderen krijgen.

Figuur: Gemiddeld kindertal in Nijmegen en Nederland. Bron: CBS.

Het gemiddeld kindertal (het aantal kinderen dat een denkbeeldige vrouw krijgt, wanneer ze haar hele leven de leeftijdsspecifieke vruchtbaarheidskansen uit een bepaald jaar heeft) ligt in Nijmegen ongeveer 10 tot 20% onder het Nederlandse gemiddelde. In de andere kennissteden is het gemiddeld kindertal ook laag.

Ongeveer driekwart van de kinderen die in Nijmegen geboren worden heeft een moeder van 30 jaar of ouder. Het aantal geboortes uit tienermoeders is laag: jaarlijks krijgen zo'n 10 tot 15 Nijmeegse vrouwen jonger dan 20 jaar een kind.

Figuur: Geboortes naar leeftijd moeder op 31 december geboortejaar. Bron: BRP.

Het aantal sterfgevallen in Nijmegen is vanaf een laag niveau in 2008 (minder dan 1.200 sterfgevallen) iets gestegen en schommelde tot 2020 tussen 1.300 en 1.400. Sindsdien ligt de sterfte boven de 1.500, 10-15% hoger dan het cijfer dat we de jaren daarvoor zagen. Deze trend, stijging in coronatijd en een blijvend hoge cijfer in 2022 en 2023 is ook in Nederland als geheel te zien.

Figuur: Aantal geboortes en sterfgevallen in Nijmegen. Bron: BRP.

Het aantal mensen dat zich jaarlijks in Nijmegen vestigt is tussen 2010 (11.000) en 2017 (16.000) steeds toegenomen. Ook het aantal vertrekkers ging in die jaren omhoog, maar lag steeds (royaal) onder het aantal vestigers. Daarna zakten met name de vestigingscijfers, om in het coronajaar 2020 zelfs te resulteren in een vertrekoverschot: het aantal mensen dat weg verhuisde uit Nijmegen was groter dan het aantal dat naar de stad kwam. Vanaf 2021 zijn er steeds hogere vestigingscijfers en relatief lage vertrekcijfers. Dat samen zorgt voor grote  vestigingsoverschotten.

Figuur: Aantal vestigers, vertrekkers en migratiesaldo, 2010-2023. Bron: BRP/CBS.

In 2022 en nog sterker in 2023 zijn heel hoge vestigingssaldi te zien. Als je die nader bekijkt komen meerdere verklaringen in beeld:

Figuur: Migratiesaldo naar gebied van herkomst/bestemming, 2017-2023. Bron: BRP/CBS.

• in 2022 was vooral het buitenlands migratiesaldo erg hoog, door de vestiging van ongeveer 1000 mensen uit Oekraïne in Nijmegen. In "normale" jaren zijn vooral buitenlandse studenten belangrijk voor de buitenlandse vestiging.
• in 2023 valt juist het binnenlands migratiesaldo op, dat ongekend hoog is. Naar leeftijd bekeken zie je dat in 2023 vooral heel veel meer mensen in de studentenleeftijd (18-23) naar Nijmegen gekomen zijn. Door de invoering van het nieuwe studiefinancieringsstelsel werd het voor studenten weer relevant een uitwonende woonsituatie te registreren. In Nijmegen, en andere universiteitssteden, zie je in juni en juli een ongekend hoge inschrijving van jongeren uit andere gemeenten in Nederland.
  Ook in de leeftijdsklasse 24-29 is erin 2022 en 2023  sprake van een wat hoger vestigingssaldo dan in de jaren daarvoor.

Figuur Binnenlands vestigingssaldo naar leeftijd, 2019-2023, bron: BRP

In de vestiging vanuit het buitenland spelen studenten een belangrijke rol. Dat zie je vooral wanneer je naar de spreiding van buitenlandse vestiging over het jaar kijkt.

Figuur: Immigratie vanuit het buitenland naar maand van vestiging, 2019-2023, brond: BRP

Vooral in augustus/september, rond de start van het academisch jaar, zie je een forse piek in de vestiging vanuit het buitenland. In februari, waarin veel programma's beginnen die maar een deel van het studiejaar beslaan, zie je een kleiner piekje.
Bijzonderheden in de verschillende jaren zijn als kleinere afwijkingen te zien:

• in 2020 zie je in augustus/september een veel lager vestigingscijfer dan in andere jaren doordat in verband met corona veel buitenlandse studenten wegbleven.
• in 2022 zorgde de komst van vluchtelingen uit Oekraïne in de maanden maart-mei voor hogere buitenlandse vestigingscijfers.

Kijk je naar het land van vertrek van de vestigers vanuit het buitenland dan zie je dat mensen die rechtstreeks komen uit een vluchtelingenland, of vanuit een land dat traditioneel (Marokko/Turkije) of tegenwoordig (Oost-Europa) arbeidsmigranten levert, een minderheid zijn. Meer dan driekwart komt uit andere landen, waarbij vooral Duitsland, Spanje en Italië belangrijke herkomstlanden zijn.

Figuur: Herkomstland buitenlandse migranten 2023, bron: BRP

Aan verhuizingen tussen Nijmegen en de regiogemeenten, met in 2022 en 2023 net als in de meeste jaren een klein vertrekoverschot, liggen vaak woningmarktoverwegingen ten grondslag: waar is een woning te vinden.
De ontwikkeling van het verhuissaldo met de regio loopt in de pas met de oplevering van nieuwbouwwoningen in Nijmegen. De grote oplevering van woningen in 2023 gaat samen met een relatief klein vertrekoverschot naar de regiogemeenten.

Figuur: Verhuissaldo met regio en aantal opgeleverde nieuwbouwwoningen Nijmegen. Bron: BRP en CBS.

Zowel in de binnenlandse als buitenlandse migratie zijn jongeren, tussen de 18 en 23, 24 jaar oud, heel sterk vertegenwoordigd onder degenen die in Nijmegen komen wonen. Zij zullen over het algemeen naar Nijmegen komen om hier een opleiding te volgen.
De groep vertrekkers is iets kleiner, en ook iets ouder. Hierbij ligt de piek bij de leeftijdsjaren 25-30. De studie is afgerond, een deel van de studenten verlaat Nijmegen om elders te gaan wonen of werken.

Figuur: Vestigers, vertrekkers en migratiesaldo naar leeftijdsjaar, 2023. Bron: BRP.

Niet alleen komen er veel jongeren naar Nijmegen, ook binnen de stad verhuist deze leeftijdsgroep vaak. Van de ongeveer 14.000 mensen die jaarlijks binnen Nijmegen verhuizen is een derde tussen de 15 en 24 jaar oud.
Onder deze leeftijdsgroep is de verhuismobiliteit zeer hoog: van de jongeren die in Nijmegen wonen verhuist jaarlijks 30% (of hij/zij vertrekt uit Nijmegen of hij/zij verhuist binnen Nijmegen).

Figuur: Aandeel per leeftijdsgroep dat in 2023 verhuisd is. Bron: BRP.