Welzijn en Zorg

• Het aandeel volwassen Nijmegenaren, dat aangeeft goed voor zichzelf te kunnen zorgen, is al langere tijd tamelijk stabiel (ruim negentig procent).
• Het aandeel dat zich (zeer) sterk eenzaam voelt, is gestegen naar 16% in 2022 (was 12% in 2016 en 9% in 2020).
• De score voor de verbondenheid van Nijmegenaren met hun buurt en buurtgenoten is al langere tijd stabiel.
• Het percentage Nijmegenaren dat zich in de vrije tijd inzet voor organisaties/verenigingen is licht afgenomen (van 26% in 2019 naar 22% in 2023).
• 12% van de Nijmegenaren zet zich in als mantelzorger. Voor circa een op de vier van hen is dat een tamelijk zware tot zeer zware belasting.

Al langere tijd ligt het aandeel Nijmegenaren dat in de Burgerpeiling aangeeft (zeer) goed voor zichzelf te kunnen zorgen stabiel op ruim negentig procent. Een deel van de mensen, die niet goed voor zichzelf kunnen zorgen, zal niet in staat zijn om aan een bevolkingsonderzoek deel te nemen. In werkelijkheid zal het aandeel dat niet voor zichzelf kan zorgen dus hoger liggen.

Figuur: Ervaren zelfredzaamheid. Bron: Burgerpeiling gemeente Nijmegen.

Gekeken naar leeftijd laat de onderstaande figuur zien dat met name Nijmegenaren van 75 jaar en ouder zich minder vaak zelfredzaam voelen (79% geeft aan goed voor zichzelf te kunnen zorgen). Ook ligt de zelfredzaamheid lager naarmate inwoners een lagere welstandsklasse (sociaaleconomische status) hebben: 70% van de inwoners in de laagste welstandsklasse (SES - -) geeft aan goed voor zichzelf te kunnen zorgen, tegenover 97% van de inwoners in de hoogste welstandsklasse (SES + +).

Figuur: Zelfredzaamheid naar geslacht, leeftijd, welstandsklasse/sociaaleconomische status en herkomst. Bron: Burgerpeiling 2023 gemeente Nijmegen.

Het aandeel dat zich (zeer) sterk eenzaam voelt, is gestegen naar 16% in 2022 (was 12% in 2016 en 9% in 2020).
De onderstaande  figuur laat zien dat sterke eenzaamheid relatief veel voorkomt bij mannen, 50-64-jarigen en personen die geen hbo/wo-opleiding hebben gevolgd.

Figuur: Aandeel voelt zich (zeer) sterk eenzaam. Bron: Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2022, GGD Gelderland-Zuid.

In aanvulling op bovenstaande paragraaf over eenzaamheid, vragen we in de Burgerpeiling of inwoners vinden dat zij voldoende contacten hebben met anderen (buiten werk/school en het eigen huishouden). Bij de Burgerpeiling 2021 geeft 70% aan voldoende contacten te hebben met andere mensen, 18% heeft voldoende contacten, maar zou er wel meer willen en 12% heeft onvoldoende contacten. Bij eerdere metingen gaf een hoger percentage aan voldoende contacten te hebben (76% in 2017 en 72% in 2019). Bij de Burgerpeiling 2025 zullen we deze vraag opnieuw voorleggen.
Onderstaande figuur laat  zien welke groepen achterblijven bij het hebben van voldoende contacten. Inwoners in de laagste welstandsklasse (SES - -) geven vaker aan dat zij onvoldoende contacten hebben (22% tegen 12% in de totale bevolking). Dit geldt ook voor Nijmegenaren met een niet-Europese migrantenachtergrond (25%).

Figuur: Aandeel (zeer) eenzame inwoners naar geslacht, leeftijd, welstandsklasse/sociaaleconomische status en herkomst. Bron: Burgerpeiling gemeente Nijmegen (2021).

Voelen Nijmegenaren zich verbonden met hun buurt en buurtgenoten?
Op basis van vier stellingen, die we in de tweejaarlijkse Burgerpeiling voorleggen, berekenen we een score voor het sociale klimaat in de buurt: de mensen kennen elkaar in de buurt nauwelijks, de mensen gaan in de buurt op een prettige manier met elkaar om, ik woon in een gezellige buurt waar veel saamhorigheid is en ik voel me thuis bij de mensen die in de buurt wonen. De score ligt in 2023 gemiddeld op 5,9 en is sinds 2015 behoorlijk stabiel. Wel zijn er aanzienlijke verschillen tussen de stadsdelen. Net als bij voorgaande metingen scoren Nijmegen-Noord (6,5) en Nijmegen-Oost (6,4) het hoogst en scoort Nijmegen-Centrum het laagst (4,9). Ook Dukenburg en Lindenholt (5,5) scoren beneden het gemiddelde.

Onderdeel van het sociale klimaat in de buurt is het met elkaar samenleven van bewoners met en bewoners zonder migratieachtergrond. Van de Nijmegenaren, die aangeven dat ze qua herkomst van de bewoners in een gemengde buurt wonen, vindt 45% dat buurtbewoners met een verschillende herkomst (heel) goed met elkaar samenleven; 9% vindt dat ze (heel) slecht met elkaar samenleven (31% ‘neutraal’ en 15% ‘weet niet’). Ten opzichte van 2019 en 2021 zijn deze percentages  weinig veranderd.
Nijmegenaren met een Europese of niet-Europese migratieachtergrond vinden vaker dat verschillende groepen in de buurt goed samenleven (circa 55%) dan inwoners met een Nederlandse achtergrond (43%). En naarmate de leeftijd toeneemt, daalt het aandeel dat vindt dat de verschillende groepen goed samenleven tot 34% bij de 75-plussers.

Bij hulp en ondersteuning aan personen en organisaties bieden, spelen inwoners een belangrijke rol. In de Burgerpeiling vragen aan bewoners of ze zich in hun vrije tijd voor anderen en/of organisaties/verenigingen inzetten. In 2023 meten we dat het percentage dat zich inzet voor organisaties/verenigingen iets is afgenomen:

• 22% zet zich maandelijks of vaker in als vrijwilliger voor een organisatie/vereniging (versus 24% in 2021 en 26% in 2019).
• 12% van de Nijmegenaren geeft dagelijks of wekelijks mantelzorg (was 14% in 2021 en 2019).
• 18% geeft maandelijks of vaker hulp aan personen buiten het eigen huishouden (oppassen op kinderen; hulp vanwege problemen; hulp bij de administratie of praktische zaken) (eveneens 18% in 2021 en 19% in 2019).

Verder weten we uit de Burgerpeiling 2021 dat 25% zich op minstens een van de volgende manieren voor de buurt inzet: organiseren feesten/activiteiten, schoonhouden van buurt, groenonderhoud in buurt en buurtproblemen/verbeterpunten onder de aandacht brengen. In 2025 zullen we de vraag hierover opnieuw voorleggen.

De Burgerpeiling 2023 laat zien dat 12% van de volwassen Nijmegenaren wekelijks of dagelijks mantelzorg geeft. Dat sluit aan bij andere onderzoeksgegevens. Bij de Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen (GGD Gelderland-Zuid) wordt specifieker doorgevraagd op hoeveel uur en hoe lang men al mantelzorg geeft. Daaruit blijkt dat in 2022 12% mantelzorger was (12% is al minimaal 3 maanden mantelzorger en/of geeft minimaal 8 uur per week mantelzorg). Hetzelfde onderzoek laat zien dat een kwart van deze mantelzorgers te kampen heeft met enige of zware overbelasting.
Niet alleen volwassen Nijmegenaren geven mantelzorg. De Gezondheidsmonitor jeugd 2019 (GGD) laat zien dat 8% van de middelbare scholieren mantelzorgtaken heeft: 5% minder dan 3 uur per week en 3% minstens 3 uur per week.