Welzijn en Zorg

Dit onderdeel gaat over het gebruik van jeugdhulp; het aantal cliënten en zorgsoorten, ontwikkeling daarin, kenmerken van de cliëntgroep(en) en oordeel over de hulp. Voor deze cijfers is met name gebruik gemaakt van de gedeclareerde zorg.

In 2023 maakten ruim 4.200 Nijmeegse jongeren gebruik van jeugdhulp via een maatwerkvoorziening (op basis van de gedeclareerde zorg). Dit is 14,3% van de inwoners tot 18 jaar. Het aantal minderjarigen met een maatwerkvoorziening is sinds 2018 toegenomen. Toen maakten bijna 4.000 jongeren gebruik van jeugdhulp. Ten opzichte van 2022 is er sprake van een lichte daling van 50 jongeren.

Jeugdhulp laat zich onderverdelen in hulp zonder verblijf en hulp met verblijf (in een behandelgroep, gezinshuis of pleegzorg). Het ging om zo'n 430 cliënten jeugdhulp met verblijf in 2023. Deze cliënten krijgen daarnaast ook vaak een jeugdhulptype zonder verblijf. Bij jeugdhulp zonder verblijf zijn in omvang de belangrijkste soorten jeugd GGZ met 2.350 cliënten (in 2022 2.680 cliënten) en zogenaamde ambulante jeugdhulp (waaronder hulp bij opvoeding en jeugdbegeleiding; 2.160 cliënten). Binnen deze vorm kunnen jeugdigen ook van meerdere type zorg gebruik maken.

Figuur: Unieke cliënten jeugdhulp zonder verblijf, met verblijf en totaal: 2020 - 2023
Bron: Registratie gemeente Nijmegen, op basis van gedeclareerde zorg en beleidsdefinitie jeugdhulp met en zonder verblijf

De lichte daling in 2023 (met name in de laatste kwartalen) wordt naar alle waarschijnlijkheid veroorzaakt door de start van de buurtteams jeugd en gezin in juli 2021. Deze teams bieden indicatievrij begeleiding (basishulp) aan jongeren/ouders; bij een deel daarvan is daarnaast ook nog een maatwerkvoorziening nodig is. In totaal ligt het aandeel jongeren met jeugdhulp (basishulp en/of een maatwerkvoorziening) dus hoger dan ruim 14%.

Onderstaand overzicht laat zien hoe de groep jeugdhulpcliënten (in 2023) is opgebouwd qua geslacht en leeftijd. In de gehele groep gaat het wat vaker om jongens (55%). Dit komt met name door de cliënten onder de 12 jaar: bij jongens gaat dit om 63% en bij meisjes om 50%. Bij de groep tussen de 12 en 17 jaar zijn de meisjes in de meerderheid (47% tegenover 34%). Verder is 3% van de cliënten ouder dan 18. Hierbij gaat het om zogenaamde verlengde jeugdzorg. Dat gebeurt als er nog hulp nodig is die niet vanuit een andere wet kan worden geregeld of als het nodig is om de behandeling te laten doorlopen.

Figuur: Geslacht en leeftijd cliënten jeugdhulp (2023)
Bron: Registratie gemeente Nijmegen, o.b.v. gedeclareerde zorg

Onderstaande figuur toont de spreiding van jeugdhulpcliënten per gebied waar een buurtteam jeugd en gezin actief is. In Lindenholt (480 cliënten) en Nijmegen-Zuid (620 cliënten) is het aandeel jeugdhulpcliënten met 18% het grootst. Hierna volgt het stadsdeel Dukenburg: 16% van de jongeren (650 cliënten) in 2023 had in dit stadsdeel jeugdhulp. Nijmegen-Noord heeft absoluut gezien veel jeugdhulpcliënten (850), maar scoort als aandeel van de bevolking samen met Centrum & Oost het laagst (12%).

Figuur: Cliënten jeugdhulp per buurtteamgebied; absoluut en als aandeel van inwoneraantal < 18 jaar 2023
Bron: Registratie gemeente Nijmegen, o.b.v. gedeclareerde zorg

Onderstaande kaart toont de spreiding van jeugdhulpcliënten meer gedetailleerd, op wijkniveau. Het aandeel cliënten in de bevolking (onder de 18) is het hoogst in de Benedenstad (22%), Stadscenttrum en Hatert (20%). Het laagst scoren de wijken Ressen, St. Anna en Haven- en Industrieterrein (9%).

Figuur: Aandeel jeugdhulpcliënten per wijk (2023)
Bron: Registratie gemeente Nijmegen, o.b.v. gedeclareerde data

Onderstaande figuur laat zien dat het vaakst naar jeugdhulp wordt verwezen door de huisarts (54% van alle cliënten heeft een verwijzing via de huisarts). Daarnaast zijn gemeentelijke partijen belangrijke verwijzers (buurtteam jeugd en gezin/regieteam/veiligheidshuis). Zo'n 9% is vanuit het justitiële kader (rechter/raad voor kinderbescherming/officier van justitie). Bij jeugd-GGZ is de huisarts verreweg de vaakst voorkomende verwijzer (82%), bij begeleiding is de rol van de gemeente het grootst (62%). Bij voorzieningen voor jeugdhulp met verblijf (in een behandelgroep, gezinshuis of pleegzorg) zijn gemeente en (gecertificeerde) instellingen de meest voorkomende verwijzers (resp. 54% en 41%).

Figuur: Jeugdhulpcliënten per verwijzer (2023)
Bron: Registratie gemeente Nijmegen, o.b.v. declaraties

In 2023 leverden ongeveer 250 aanbieders jeugdhulp. Een klein aantal is verantwoordelijk voor het merendeel van de cliënten; de 5 grootste aanbieders bedienen bijna de helft van de cliënten. Daarnaast zijn er ongeveer 170 aanbieders die aan 10 cliënten of minder jeugdhulp geven. Dit gaat vaak niet om aanbestede aanbieders, maar aanbieders met een contract op cliëntniveau met een specifieke zorgvraag (zogenaamde veegcontracten).

Uit het cliëntervaringsonderzoek jeugdhulp blijkt het volgende:

• Het rapportcijfer dat ouders van cliënten tot 15 jaar geven voor het regelen van de jeugdhulp is vrij stabiel: 7,4 in 2022 versus 7,3 in de jaren ervoor.
• Het rapportcijfer dat cliënten vanaf 15 jaar geven voor het regelen van de jeugdhulp is gedaald van 7,5 in 2020 naar 6,9 in 2022.
• Het rapportcijfer dat ouders van cliënten tot 15 jaar geven voor de kwaliteit van de jeugdhulp schommelt een beetje en ligt in 2022 op 7,5; 82% van de ouders geeft aan dat hun kind zich door de hulp beter voelt; 1% vindt dat dat niet het geval is.
• Het rapportcijfer dat cliënten vanaf 15 jaar geven voor de kwaliteit van de jeugdhulp is gedaald van 7,7 in 2020 naar 7,1 in 2022. Tegelijk zien we dat het oordeel over het resultaat van de hulp verbeterd is ten opzichte van 2021 en ongeveer gelijk is aan dat in 2020: 81% voelt zich beter door de hulp en 4% voelt zich er niet beter door.

De percentages bij enkele bovenstaande bevindingen tellen niet op tot 100%, omdat er steeds ook een deel geen (uitgesproken) mening over het onderwerp heeft.

Figuur: Rapportcijfer voor regelen jeugdhulp. Bron: Gemeentelijk cliëntervaringsonderzoek.

Figuur: Rapportcijfer voor kwaliteit jeugdhulp. Bron: Gemeentelijk cliëntervaringsonderzoek.