Wonen en Stedelijke ontwikkeling

De ouderen vormen de grootste groep onder de aandachtsgroepen op de woningmarkt. Maar lang niet alle ouderen hebben een zorgvraag of behoefte aan een specifieke woonvorm. Verreweg de grootste groep (95% van de 70-plussers) woont zelfstandig en meestal ook in de normale woningvoorraad.

De circa 21.000 Nijmeegse seniorenhuishoudens (65+) met 29.000 personen wonen voor de overgrote meerderheid in de normale woningvoorraad. In 2018 woonde 6% van de 65-74 jarigen en 21% van de 75+ers in een woning bestemd voor ouderen. Dat is veel minder dat in 2012 toen nog 16% resp. 30% in zo'n ouderenwoning woonde.
Bij de jongere senioren (onder 75 jaar) gaat ca. 90% van de huishoudens door het leven zonder beperkingen in de algemene dagelijkse levensverrichtingen. In de groep 75-85 kent 20% van de huishoudens wel één of meer beperkingen, bij de 85-plussers is dat 35%.
40% van de ouderenhuishoudens zat in 2018 in de nabijheid van een steunpunt of dienstencentrum en 60% niet. Ongeveer 3.000 wonen in een specifieke ouderenwoning, ongeveer voor de helft in een serviceflat, woonzorgcomplex of andere woonvorm.
Het rapportcijfer dat ouderen geven voor de mate van tevredenheid met het leven (7,8) doet niet onder voor het gemiddelde. Wanneer met een partner wordt samengeleefd, is de waardering met een 7,9 zelfs boven het gemiddelde van 7,8 voor alle Nijmegenaren (WoON 2018).

Door het "inschuiven" van nieuwe generaties ouderen, verandert het karakter van de groep oudere Nijmegenaren. Jongere ouderen zijn hoger opgeleid, hebben een hoger inkomen en zijn vaker woningeigenaar. Veel van de jongere ouderen zijn nog niet bezig met anticiperen wat betreft wonen op mogelijke toekomstige gezondheids- en ouderdomsklachten. Verreweg de meesten zijn zeer tevreden over hun huidige woning en woonomgeving, zijn niet hulpbehoevend, en in meerderheid kiezen ze voor aanpassen van de huidige woning in plaats van verhuizen. Mocht er verhuisd gaan worden, dan kiest een groot deel van de jongere ouderen nog steeds voor een stap naar ruimer en mooier wonen. Van de 75-plussers in het stadspanel geeft 73% bij verhuizing de voorkeur aan een appartement.

De meeste woningen in zowel de huur- als de koopsector behoorden in het WoON-onderzoek 2018 tot de woningen die niet bijzonder geschikt zijn vanuit het oogpunt van wonen met zorg of met een beperking. Van de 77.000 woningen, waarover informatie was, betrof bijna een kwart (18.500) "nultredenwoningen", meestal flats. Nog eens 15.000 (19%) woningen waren wel intern gelijkvloers toegankelijk, maar daarbij kon de voordeur niet gelijkvloers bereikt worden. Bijna de helft van de woningen is wel extern toegankelijk, maar kent intern obstakels (denk aan een gangbare laagbouwwoning met een trap erin) en nog eens 7.500 woningen (10%) kent binnen en buiten obstakels.
Bijna driekwart van de nultredenwoningen zit in de huursector en tachtig procent is etagebouw. Ongeveer een derde van de nultredenwoningen werd in 2018 bewoond door 65+ huishoudens. Omgekeerd woonde ook een derde van de 65+ huishoudens in een nultredenwoning. Bij de groep 50-64 was dat slechts 14%.

In 7.300 van de 77.000 bewoonde woningen in het WoONonderzoek 2018 waren voorzieningen voor een handicap aanwezig. In meer dan de helft van deze woningen woonde een 65+ huishouden. Ongeveer 3.000 huishoudens woonden in een woning speciaal bedoeld voor ouderen, merendeels in een speciaal complex of project.

In een peiling onder 55-plussers in het stadspanel (2021), bleek dat 18% in een nultredenwoning woonde. Bij twee derde was (nog) geen aanpassing aanwezig, maar bij de 75-plussers had 60% wel bepaalde aanpassingen. Meest gangbaar zijn aanpassingen in de badkamer of een gelijkvloerse bad- en/of slaapkamer.

In een recentere becijfering (RIGO, ABF, BZK, CBS) wordt een ruimer begrip van geschiktheid gebruikt: woningen, die met een investering tot 10.000 euro geschikt te maken zijn voor wonen met een beperking, tellen dan ook mee. Veel gangbare eengezinswoningen voldoen aan die voorwaarde. Daardoor stijgt het percentage 55+ huishoudens in (potentieel) geschikte woningen naar 88% in 2020.

Dezelfde bron kijkt ook naar de geschiktheid van de woonomgeving. Als binnen 500 meter twee van een bepaalde set basisvoorzieningen voorhanden zijn, telt een adres als geschikt voor 55+ huishoudens. In Nijmegen woont ruim de helft (54%) van de 55+ huishoudens op zo'n geschikt woonadres.
Gecombineerd (geschikte woning, geschikte omgeving) zit 47% van de Nijmeegse 55+ huishoudens in een levensloopbestendige situatie. Nog eens 41% zit in een geschikte woning, maar wat verder weg van voorzieningen.

De komende jaren worden de eerste mensen uit de grote na-oorlogse geboortegeneraties 80 jaar. Het instromen van deze groep zorgt in de periode 2022-2035 voor een toename van ongeveer 65% (3750 personen) in de leeftijdklasse 80-90 jaar. Ook de groep 70-79 jaar groeit met 28% (3810 personen) (Demografische Verkenning 2021).

De komende jaren zal volgens het regionale woonbehoefeonderzoek 2022 van Companen de vraag naar geclusterd wonen voor ouderen in verhouding veel toenemen. Enerzijds doordat het aantal ouderen met een zorgvraag toeneemt, anderzijds omdat ook vitale ouderen vaker zullen kiezen voor deze woonvorm. Uit sociale overwegingen
en om zelf regie te blijven houden over hun woon(zorg)situatie. Tot 2040 is in Nijmegen een groeiende vraag naar geclusterd wonen voor ouderen van 4.030 in 2022 naar 5.750 in 2040 te verwachten.